Sitikolin`in, dopamin ve serotonin üretiminin yanı sıra beyinde dikkat süresini, görmeyi, hafızayı ve tokluğu desteklemeye yardımcı olan hücresel enerji üretimini desteklediğinin bulunduğunu biliyor muydunuz?

Lipid metabolizmasını ve karaciğer sağlığını desteklemeye yardımcı olan bir mikro besin olan kolini duymuş olabilirsiniz. Kolin aynı zamanda beslendiği birçok metabolik yol nedeniyle beyin sağlığı için de kritik bir besindir. 

Örneğin kolin, fosfatidilkolin (hücre zarlarında), asetilkolin (beyinde), sfingomiyelin (sinir hücrelerinin miyelin kılıfında) ve betain (metilasyon döngüsünde) için bir öncüdür.

Kolinin başlıca katkıları yumurta, et, kümes hayvanları, balık, süt ürünleri, makarna, pirinç ve yumurta bazlı yemeklerin yanı sıra karaciğer ve yer fıstığıdır. Ancak yapılan araştırmalar çok az kişinin bu hayati besin maddesini önerilen miktarda tükettiğini gösteriyor. Sonuç olarak, birçok kişi metabolik kolin ihtiyacını karşılamaya yardımcı olmak için takviyeden yararlanabilir.

Çoğu besin takviyesi, kolini kolin bitartarat veya fosfatidilkolin olarak sağlar. Ancak sitikolin adı verilen daha az bilinen bir kaynak da var.

Sitikolin benzersizdir çünkü hem kolin hem de sitidin açısından zengin bir besin kaynağıdır. Gelişmekte olan araştırmalar, sitikolin"in kolinin tüm faydalarını sağladığını ancak aynı zamanda kendine ait farklı mekanizmalar aracılığıyla çalıştığını öne sürüyor. Bu nedenle sitikolin birçok kişi için diğer kolin takviyelerinden daha iyi bir seçenek olabilir.

İşte kendinizi bu eşsiz besin konusunda uygun şekilde eğitmek için bilmeniz gerekenler. 

SİTİKOLİN NEDİR?

Sitikolin, kimyasal olarak sitidin-difosfokolin (CDP-kolin) ile aynı olan bir bileşiğin içerik adıdır. Tek fark, CDP-kolinin insanlarda doğal olarak bulunması ve sitikolin"in besin takviyelerinde bulunan form olmasıdır.

CDP-kolin, kolin, sitozin, riboz ve pirofosfattan oluşan bir nükleotiddir ve gıdalarda doğal olarak bulunmasının yanı sıra insan vücudunun her hücresinde bulunur. Ancak kayda değer miktarda CDP-kolin içeren gıdalar karaciğer, beyin ve diğer organ etleridir.

CDP-kolin 1955"te keşfedildi ve bilim adamları bundan kısa bir süre sonra molekülün sentetik versiyonunu geliştirdiler. Sitikolin"in en eski formu, besin takviyesi olarak değil, reçeteli ilaç olarak pazarlanıyordu. 

SİTİKOLİN BEYİNDE NASIL ÇALIŞIR?

Sitikolin ağızdan alındığında en iyi sonucu verir ve biyoyararlanımı yaklaşık yüzde 92"dir. İlk olarak ince bağırsaklarda ve karaciğerde sitidin ve koline parçalanır. Daha sonra sitidin, kolin ile birlikte kan-beyin bariyerini geçmekte serbest olan üridin"e metabolize edilir.

Merkezi sinir sistemine girdikten sonra üridin ve kolin, CDP-kolin oluşturmak üzere yeniden birleşebilir. Ayrıca her biri bağımsız olarak diğer metabolik yollara girmeye de müsaittir.

Sitikolin"in kolin bileşeni, mekanizmalarının çoğunu oluşturur. Kolin, odaklanmayı, dikkati, öğrenmeyi ve hafızayı desteklemeye yardımcı olan bir beyin nörotransmitteri olan asetilkolinin öncüsüdür. Kolin aynı zamanda beyindeki nöronların hücre zarlarının yapısal bir bileşeni olan fosfatidilkolin"in de öncüsüdür.

Ancak kolin bileşeni sitikolin"in tüm etki mekanizmalarını açıklamıyor. Örneğin sitikolin beyindeki dopamin seviyelerini destekler. Aynı zamanda mitokondriyal fonksiyonu ve beyin enerjisi üretimini ve ayrıca sinir hücrelerinin sağlığını destekleyen bir enzim olan sirtuin 1"in (SIRT1) protein ekspresyonunu da destekler. 

Bütün bunlar beyin sağlığı için sonsuz olasılıkların önünü açıyor. Sitikolin ile ilgili klinik çalışmalar gelişmeye devam ediyor ancak şimdiden dikkati, hafızayı, tokluğu ve görmeyi destekleme yeteneği konusunda umut vaat ediyor.*  

ODAKLANMA VE DİKKAT İÇİN SİTİKOLİN 

Sitikolin çalışmalarının ilgili bir sonucu da, beyindeki ön lobun odaklanma ve dikkat ile ilgili alanlarına özgü enerji üretimini desteklemesidir.* 

Utah Üniversitesi"nden Erin McGlade liderliğindeki bir araştırma ekibi, sağlıklı deneklerde odaklanma ve dikkat açısından sitikolin"i değerlendiren iki çift-kör, plasebo kontrollü çalışma gerçekleştirdi. İlk çalışmaya 60 sağlıklı kadın katıldı, ikinci çalışmaya ise 75 genç erkek katıldı. Her iki çalışma da katılımcıları 28 gün boyunca üç gruba randomize etti. Bir grup günde 500 mg sitikolin, diğer grup günde 250 mg sitikolin ve üçüncü grup ise plasebo aldı. 

Her iki çalışmanın sonuçları da sitikolin"in sağlıklı kadınlarda dikkat ve bilişi desteklemeye, gençlerde ise dikkati, motor hızı ve dikkati desteklemeye yardımcı olduğunu ortaya çıkardı.* 

HAFIZA İÇİN SİTİKOLİN

Asetilkolinin öncüsü ve nöronal hücre zarlarının yapı taşı olması nedeniyle sitikolin, hafızayı ve bilişsel işlevi desteklemedeki rolü nedeniyle kapsamlı bir şekilde incelenmiştir.* 

Sitikolin ile ilgili ilk çalışmalardan bazıları, sağlıklı yaşlı yetişkinlerde bilişi desteklediğini buldu. Bu çalışmalarda sitikolin, herhangi bir bilişsel bozukluğu olmayan ancak yaşa bağlı bazı hafıza sorunlarının farkına varmaya başlayan sağlıklı insanlar için özellikle yararlıydı.*

Diğer çalışmalar bilişsel kaygıları olan kişilerde sitikolin"i değerlendirdi. Bu çalışmalardan 14"ünün 2005 yılında Cochrane tarafından incelenmesi şu sonuca varmıştır: "CDP-kolinin bu hastalarda hafıza ve davranışta mütevazı ama tutarlı bir iyileşme sağladığına dair bazı kanıtlar vardır." 

Hafıza için sitikolin ile ilgili en son klinik araştırmalardan biri IDEALE çalışmasıydı. 2013 yılında yapılan bu çalışma, dokuz ay boyunca (önceki çalışmalardan çok daha uzun bir süre) sitikolin uygulanması açısından benzersizdi. Sonuçlar, günde 1.000 mg sitikolin içeren oral takviyenin bilişsel işlevi desteklediğini gösterdi.* 

TOKLUK İÇİN SİTİKOLİN

Birçok çalışma dopamin, norepinefrin ve serotoninin insan ruh halleri ve istekleriyle bağlantılı olduğunu göstermiştir. Sitikolin"in bu nörotransmitterlerin sentezini destekleme yeteneği, bağımlılıklar ve diğer isteklerle mücadele eden insanlar üzerindeki etkilerini inceleyen araştırmalara yol açmıştır.

Bu çalışmaların sonuçları karışıktır. Bu çalışmalarda sitikolin sürekli olarak hafızayı, dikkati ve ruh halini desteklese de, iştahı azaltmaya sürekli olarak yardımcı olmuyor. Örneğin 2019"da yayınlanan bir araştırma, sağlıksız alkol kullanımıyla mücadele eden kişilerde sitikolin"in alkol alımı üzerinde hiçbir etkisi olmadığını buldu.

İştahla ilgili çalışmalarda çelişkili sonuçlara rağmen sitikolin"in sağlıklı yetişkinlerde iştah kontrolünü desteklemede potansiyel bir rolü olabilir. Killgore ve meslektaşları tarafından 2010 yılında yayınlanan bir çalışma, oral sitikolin takviyesinin, yüksek kalorili gıdalara ve sağlıklı iştah kontrolüne yanıt olarak sağlıklı beyin modellerini desteklediğini gösterdi.*  

SAĞLIKLI GÖRME İÇİN SİTİKOLİN

Yakın zamana kadar sitikolin araştırmaları hafıza, odaklanma ve beyin sağlığı üzerine yoğunlaşmıştı. Ancak gözler inkar edilemez şekilde beynin bir uzantısıdır. Optik sinir, kranyal sinir II"dir ve retina, retina ganglion hücreleri adı verilen özel sinir hücreleriyle doludur.  

Bu nedenle, kişinin gözlerinin doğal sağlığı ne olursa olsun, sağlıklı görmeyi desteklemenin temel yollarından biri, retinanın ve optik sinirin sağlıklı yapısını ve işlevini desteklemektir. Göz sağlığının bu kritik bileşenlerinin hasar görmesi zamanla görme kaybına neden olabilir.  

Sitikolin"in göz sağlığını ve görmeyi desteklemedeki rolüne ilişkin araştırmalar hızla hızlanıyor. En eski çalışmalardan bazıları, görmeyi iyileştirmek için göz bandı kullanan çocuklarda sitikolin"i değerlendirdi. Sitikolin ile yama kombinasyonunun, sağlıklı görmeyi desteklemede tek başına yama yapmaktan daha etkili olduğu görüldü.

2013 yılında Ophthalmologica dergisinde yayınlanan bir çalışmada araştırmacılar, mevcut göz rahatsızlığı olan hastalarda oral sitikolin takviyesinin sağlıklı görmeyi desteklediğini gösterdi. PLoS ONE"da yayınlanan 2019 tarihli bir araştırma, oral sitikolin"in görsel fonksiyonu, retinal ganglion fonksiyonunu ve görsel yollar boyunca sinir iletimini desteklediğini bildirdi.* 

Sitikolin içeren göz damlaları İtalya"da değerlendirildi; sitikolin"in topikal uygulamasının retina ve görsel sağlığı da destekleyebileceğini gösteren ön kanıtlar var.

UYGULAMADA SİTİKOLİN

Sitikolin iki farklı formda üretilir: sitikolin tuzu ve sitikolin serbest bazı. Sitikolin tuzu bazı ülkelerde reçeteyle satılmaktadır ve sitikolin serbest bazı gıda takviyelerinde mevcuttur. 

Japon şirketi Kyowa Hakko, patentli ve doğal bir fermantasyon sürecini kullanarak sitikolin serbest bazını üretiyor. Cognizin markasıyla anılır ve çok sayıda üretici tarafından satılan takviyelerde bulunabilir. 

Sitikolin’in mükemmel bir güvenlik profiline sahip olduğu düşünülmektedir. Gastrointestinal rahatsızlık veya sinirlilik gibi bazı hafif yan etkiler gözlemlenmiştir ve hiçbir ciddi yan etki bildirilmemiştir.   

Sitikolin, Avrupa kurumları tarafından günde maksimum 1.000 mg alım için onaylanmıştır. Sitikolin içeren gıda takviyeleri tipik olarak günde 250 ila 500 mg sağlar ve bu miktar, sağlıklı yetişkinlerde ve gençlerde dikkat veya hafızayı desteklemeye yardımcı olan sitikolin çalışmaları ile tutarlıdır.*

Referanslar:

https://www.emersonecologics.com/blog/post/citicoline-a-unique-source-of-choline-for-brain-health

https://www.intelligentlabs.org/citicoline-as-a-nootropic/

https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0220435

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3378241/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23403474/